Woordenlijst

Termenlijst

Woorden die u wellicht bent tegengekomen, eenvoudig en duidelijk uitgelegd.

Anti-reflux

Verwijst naar een slang of een inklapbaar materiaal in een urineopvanginstrument, om te voorkomen dat urine kan terugstromen in de slang.

Applicatorkraag

Komt voor op sommige externe katheters voor mannen; het is een kunststof geleider met inkepingen voor de duim en wijsvinger om een goede plaatsing tegen de eikel mogelijk te maken.

Aseptische intermitterende katheterisatie

Het proces van intermitterende katheterisatie met steriele instrumenten en het inbrengen van de katheter op een steriele manier. Hierbij wordt een steriel, kant-en-klaar product gebruikt dat met handschoenen aan de hand van een aanraakvrije techniek kan worden ingebracht (bijvoorbeeld de Advance Plus intermitterende katheter of een VaPro hydrofiele katheter).

Benzalkoniumchloride (BZK)

Een antimicrobiële oplossing voor het schoonmaken van de opening van de urinebuis voorafgaand aan het inbrengen van een intermitterende katheter. Deze oplossing maakt geen vlekken op de huid of kleding.

Blaas

Een elastisch ballonvormig orgaan met veel spierweefsel dat in het bekken ligt en dat urine opvangt en uit het lichaam afvoert.

Blaaskatheterisatie

Een procedure waarbij een katheter door de urinebuis of een stoma in de blaas wordt gevoerd, doorgaans voor het afvoeren van urine.

Blaascontrole

Het vermogen om de plas op te houden.

Blaasdagboek

Een gedrukt of elektronisch formulier om het urineren of het lekken van urine in bij te houden.

Katheter (urine)

Een speciaal soort holle slang die via de urinebuis of een stoma in de blaas wordt ingebracht om urine uit te drijven of medicatie toe te dienen.

Katheterisatie 

Het inbrengen van een slang in de blaas, om urine uit te drijven.

Schone intermitterende katheterisatie

Het legen van de blaas met gebruik van een schone intermitterende katheter. Hierbij wordt, doorgaans meerdere keren per dag, een katheter ingebracht en weer verwijderd.

Gesloten systeem

Verwijst naar een aanraakvrije katheter die zich in een urineopvangzakje bevindt of daarop is aangesloten. Sommige katheters kunnen via het zakje door een beschermtip worden geleid en zo zonder de katheter zelf aan te raken in de urinebuis worden gebracht.

Gesloten-systeemkit

Bestaat uit een gesloten systeem (de katheter bevindt zich in het urineopvangzakje of is daarop aangesloten) en soms ook nog andere benodigdheden.

Kleurcodering

Op de rechte intermitterende katheters van Hollister Incorporated zijn de trechteruiteinden voorzien van een kleur die correspondeert met de grootte, zodat de katheters consistent kunnen worden gerangschikt op grootte of trechterkleur.

Verbindingsstuk

Een hulpmiddel waarmee een verlengslang op de katheter of het urineopvangsysteem kan worden bevestigd.

Continentie

Het vermogen om het proces en de timing van het urineren en/of ontlasten te beheersen.

Tiemann tip

Een licht gebogen gedeelte in de punt van de katheter die het inbrengen langs de prostaat voor sommige mannen makkelijker maakt. Sommige producten zijn voorzien van een inkeping bij het trechteruiteinde, of een geleidingsstreep op de katheter, als hulp bij het uitlijnen tijdens het inbrengen.

Externe condoomkatheter

Een instrument dat met diverse kleefmiddelen uitwendig aan de schacht van de penis wordt bevestigd, ten behoeve van de urineopvang. Het instrument moet vervolgens met een slang worden aangesloten op een urineopvangzakje.

Uitwendige sluitspier

Een ronde, niet-beheersbare spier rond de urinebuis, die zich opent en sluit om respectievelijk urine uit te scheiden of op te houden.

Verlengslang

Een slang die de verbinding vormt tussen een externe of inwendige katheter en een urineopvangzakje of een beenzakje. Kan ook worden gebruikt als verbinding tussen een opvangzakje of een wonddrainage-opvangzakje. Wordt gemaakt van latex of vinyl.

Oogje

Een ovaal gat in het inbrenguiteinde van de katheter, om afvoer van urine uit de blaas makkelijker te maken. Oogjes worden doorgaan in paren aangebracht: tegenover elkaar of in elkaars verlengde.

Urineopvangzakje voor vrouwen (FUP; female urinary pouch)

Een op maat te knippen, eendelig vinyl zakje met een flexibele synthetische huidplaat die uitwendig wordt bevestigd aan de vrouwelijke urinebuis/vulva of het perineumgebied. Het zakje wordt doorgaans bevestigd aan een opvangsysteem aan het bed. Een FUP wordt gebruikt voor vrouwen die het bed moeten houden.

Stugge katheter

Verwijst naar een minder buigzame uretrale katheter.

Flexibele katheter

Verwijst naar een buigzame uretrale katheter.

Flextend-huidplak

Een huidplak van Hollister Incorporated met speciale toevoegingen, die een sterkere hechting mogelijk maken en beter bestand zijn tegen afbraak door vloeistoffen. Het wordt afgeraden huidvoorbereidende middelen te gebruiken onder een Flextend -huidplak.

Foley-katheter

Een katheter die via de urinebuis in de blaas wordt ingebracht, voor continue leging van de blaas, en die via een slang wordt aangesloten op een opvangzak.

Charriére (CH)

De Charriére is een naar de Parijse instrumentenmaker JFB Charriére genoemde eenheid voor kleine diameters. 1CH is 1 tot 3mm.

Connector

Het gekleurde niet-inbrengdeel van de intermitterende katheter, waarmee de vloeistofstroom beter kan worden geregeld.  Veel fabrikanten brengen op de connector een kleur aan die correspondeert met de Charriére van de katheter.

Gelreservoir

Een klein, blauw, met lubriceermiddel gevuld flexibel instrument dat alleen door Hollister Incorporated wordt geleverd en dat in de Advance- en Advance Plus-katheters is geïntegreerd. De katheter wordt gelubriceerd als deze op weg naar de urinebuis door het blauwe gelreservoir wordt opgevoerd.

Medische voorgeschiedenis (anamnese)

Een uitgebreid overzicht van iemands medische verleden, met informatie zoals bestaande ziekten, eerdere gezondheidsproblemen, letsels, medicatie en chirurgische ingrepen.

Hydrofiele katheter

Een katheter die wordt gelubriceerd wanneer deze in contact komt met steriel water of een zoutoplossing, zodat er bij het inbrengen minder wrijving ontstaat tussen de katheter en de urinebuis.

Incontinentie

Het verlies van de controle over de darm- en/of blaasfunctie.

Inwendige katheter

Een flexibele slang die permanent in de blaas blijft zitten, om urine af te voeren. Wordt ook wel een Foley-katheter genoemd.

Infectie

Een toestand die voortkomt uit de aanwezigheid van bacteriën.

Binnenflap

Een extra, dun membraan binnenin de externe latex katheters voor mannen van Hollister Incorporated. De binnenflap helpt voorkomen dat de urine de kleeflaag van de katheter aantast.

Inbrengstreep

Een gekleurde streep of rand over de lengte van de katheter, met name de Tiemann katheter, als hulpmiddel bij het uitlijnen tijdens het inbrengen. De producten van Hollister Incorporated zijn voorzien van een inkeping op de connector als hulpmiddel voor inbrenggeleiding.

Intermitterende katheter

Een flexibele slang die wordt gebruikt voor de regelmatige leging van de blaas. Deze uitwendige slang wordt met regelmatige tussenpozen ingebracht en weer verwijderd. Wordt gebruikt voor zelfkatheterisatie.

Inwendige sluitspier

Een beheersbare spier rond de opening van de blaas naar de urinebuis.

Nieren 

Twee boonvormige inwendige organen aan weerskanten van het ruggenmerg die afval uit het bloed filteren en urine produceren.

Nierinfectie

Een urineweginfectie waarbij ook de nieren betrokken zijn. Wordt ook wel pyelonefritis genoemd.

Latex

Een materiaal dat wordt gemaakt van natuurrubber en dat allergische reacties kan veroorzaken. Katheters van rood rubber en sommige uitwendige katheters voor mannen bevatten latex.

Beenzakje

Een plat plastic zakje, voor het opvangen van urine uit een inwendige katheter, dat aan het been wordt bevestigd.

Beenzakbanden

Stoffen banden die een beenzakje op z'n plaats houden.

Lubriceermiddel

Een in water oplosbare gelei die op een katheter wordt aangebracht om het inbrengen te vergemakkelijken.

Uitwendig urineopvangzakje voor mannen (MUP; male urinary pouch)

Een op maat te knippen, eendelig zakje met een kleeflaag. Een MUP wordt doorgaans bevestigd aan een opvangsysteem aan het bed en wordt gebruikt door mannen met een beperkte mobiliteit.

Meatus (urinarius) 

De opening van de urinebuis bij zowel mannen als vrouwen.

Neurogene blaas

Een atonische (verslapte) of instabiele blaas die in verband wordt gebracht met een neurologische aandoening, zoals diabetes, een beroerte of ruggenmergletsel.

Nachtelijke mictie

Het 's nachts opstaan om te plassen.

Niet-latex

Niet gemaakt van natuurrubber; meestal vinyl of siliconen voor katheters of plastic voor opvangzakjes. Verkleint de kans op een allergische reactie op latex.

Olijfpunt

Een ovalen katheterpunt die het voor vrouwelijke gebruikers makkelijker maakt om bij katheterisatie de opening van de urinebuis te vinden.

Overactieve blaas

Een aandoening waarbij de blaas zicht te vaak samentrekt en er derhalve te vaak sprake is van aandrang om te plassen; kan bijdragen aan incontinentie.

Overloopincontinentie

Het onbeheerste verlies van urine wanneer de blaas overvol is (bovenmatig opzwellen van de blaas).

Bekkenbodemspieren

Verschillende kleine spiergroepen rond de urinebuis en het rectum. Deze spieren ondersteunen de organen in het bekken en dragen bij aan de continentie.

Voorgelubriceerde katheter

Verwijst naar een katheter die wordt gelubriceerd door het activeren van een hydrofiele katheter of door de katheter door een gelreservoir te voeren, of een gelubriceerde katheter in een gesloten systeem, of een katheter in een verpakking die een lubriceringspakket bevat, dat moet worden opengescheurd om de katheter te lubriceren alvorens de verpakking te openen.

Prostaat

Een klein mannelijk orgaan dat zich onder de hals van de blaas bevindt en dat de urinebuis omringt.

Beschermtip

Een speciaal voor sommige intermitterende katheters ontworpen systeem, dat in de urinebuis wordt ingebracht om te helpen voorkomen dat er bacteriën in de urinewegen kunnen komen; dit gebeurt aan de hand van een omleiding van de eerste 15 mm van de distale urinebuis.

PVP-I

Een povidonjoodoplossing die wordt gebruikt als een antimicrobieel ontsmettingsmiddel dat voorafgaand aan het inbrengen van een katheter wordt toegepast. Dit middel kan vlekken op kleding veroorzaken.

Reflexincontinentie 

Het onbeheerste verlies van urine als gevolg van detrusor hyperreflexie en/of onbeheerste ontspanning van de urinebuis, zonder waarschuwing of sensorisch bewustzijn. Dit fenomeen doet zich voor bij neurogene-blaasaandoeningen.

Reflux

Het terugstromen van urine uit de blaas door de urineleiders, en soms zelfs in de nieren.

Ringdop

De dop op de beschermtip van sommige intermitterende katheters van Hollister Incorporated, ter bescherming van de katheterpunt. De ring maakt het verwijderen van de dop gemakkelijker, met name voor patiënten met een verminderde behendigheid.

Zelfkatheterisatie

Het onafhankelijk legen van de blaas met gebruik van een intermitterende katheter.

Meethulpmiddel

Deze halfronde inkepingen worden gebruikt om bij externe katheters voor mannen de diameter van de penis te bepalen, zodat een externe katheter met de juiste pasvorm kan worden geselecteerd.

Zachte katheter

Een zachte, flexibele katheter met een beperkte stijfheid.

SoftFlex-huidplak

Een flexibele huidplak van Hollister Incorporated, die zich kan aanpassen aan ronde en sommige onregelmatige oppervlakken. Zacht genoeg om na 24 uur of minder te kunnen worden verwijderd.

Rechte punt

Verwijst naar het taps toelopende, afgeronde inbrenguiteinde van een katheter.

Stressincontinentie

Het onbeheerste verlies van urine dat in verband wordt gebracht met lichamelijke stress, zoals hoesten, niezen, klimmen of tillen.

Suprapubische katheter

Een katheter die via de huid boven het schaambeen in de blaas wordt ingebracht, voor de continue afvoer van urine.

Echografie

Een scanmethode die kan worden gebruikt om de vorm en positie van de blaas en de andere organen in de buik te bepalen.

Inactieve blaas

Een blaas met een bovenmatig grote capaciteit die overloopt. Het gevoelsverlies dat als gevolg van deze vulling optreedt, resulteert in een blaas die niet krachtig genoeg kan samentrekken, waardoor er kleine hoeveelheden urine uit de urinebuis druppelen.

Urineleiders

Twee holle buizen die de urine van de nieren naar de blaas transporteren.

Urinebuis

De natuurlijke buis waardoor de urine de blaas verlaat.

Urge-incontinentie

Het onbeheerste verlies van urine dat in verband wordt gebracht met een sterk verlangen om te plassen (urgentiegevoel).

Urineanalyse

Een onderzoek van de inhoud van urine, om de aanwezigheid van een infectie te bepalen, om een metabolische aandoening te diagnosticeren (zoals diabetes) en om informatie over de werking van de nieren te verkrijgen.

Urine-incontinentie

Het onbeheerste verlies van urine dat volgens objectieve maatstaven een sociaal of hygiënisch probleem is.

Urineweginfectie (UTI; urinary tract infection)

Een ziekte die wordt veroorzaakt door een invasie van bacteriën in het weefsel van de urinewegen.

Urine

Vloeibare afvalstoffen die door de nieren uit het bloed worden gefilterd.

Urinekristallisatie

Zout- en mineraalkristallen die zich in basische urine kunnen vormen. Basische urine kan ook de groei van bacteriën in de blaas stimuleren, met als gevolg een urineweginfectie.

Urodynamisch

Meting van de functionele reeksen binnen de bovenste of de onderste urineweg.

Vacuümontlastklep

Een voorziening in de beenzakslang van Hollister Incorporated, die helpt voorkomen dat de slang kan indeuken.

Geventileerde beenzak

Een speciaal vacuümontlastmechanisme op de ovale knikbestendige slangen plus bijbehorende zak van Hollister Incorporated, dat ook is voorzien van een ventilatiegat. Deze gecombineerde voorzieningen zorgen voor een minimaal vacuüm in de beenzak, evenals in de slang. Er wordt een vacuüm gecreëerd als de urine buiten het lichaam afkoelt. Het vacuüm kan de afvoer van urine door de slangen belemmeren en/of ervoor zorgen dat de zak niet volledig kan worden geleegd.

Mictie

Urineren/plassen.